“กระวาน” อีกหนึ่งในสมุนไพรอันเป็นอัตลักษณ์ของจังหวัดจันทบุรี คนเมืองจันท์จะเรียกว่า “กระวานจันท์” ใบกระวาน เป็นสมุนไพรรสชาติเผ็ดร้อน มีกลิ่นหอมโดดเด่น ที่หลายคนบอกว่ากลิ่นหอมคล้ายเอาพิมเสน การบูร และเมนทอลมารวมไว้ด้วยกัน รวมถึงความหอมของหน่อกระวานนั้น ยิ่งเพิ่มความอร่อยให้แต่ละเมนูอาหารมากยิ่งขึ้น

“กระวานจันท์” เป็นกระวานที่มีถิ่นกำเนิดในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยประเทศไทยพบกระวานได้ทั่วไปตามป่าในแถบเขาสอยดาว เขาระบาป ในจังหวัดจันทบุรี มีชื่อเรียกว่า “กระวานจันท์” หรือ “กระวานจันทบุรี” เป็นกระวานที่มีคุณภาพดีที่สุด ผลมีขนาดใหญ่ มีน้ำหนักต่อผลมาก นิยมส่งออกไปประเทศจีน และฮ่องกง ผลผลิตจะออกมากในช่วงเดือนกรกฎาคม – สิงหาคม

“กระวานจันท์” ไม่เพียงได้รับความนิยมแค่ในอาหารท้องถิ่นเท่านั้น แต่ยังรวมถึงอาหารนานาชาติ อย่าง จีน ฮ่องกง อังกฤษ สิงคโปร์ ที่มีการติดต่อซื้อขายกันมาอย่างยาวนานตั้งแต่ครั้งอดีต โดยเฉพาะผลหรือลูกกระวานซึ่งถือเป็นเครื่องเทศส่งออกที่สำคัญลำดับต้น ๆ ของเมืองจันท์

กระวานจะเริ่มเก็บเกี่ยวผลแก่ครั้งแรกได้ประมาณ 2-3 ปี หลังปลูก ผลแก่พร้อมเก็บ ในช่วงแรกประมาณเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม และช่วงที่ 2 ประมาณเดือนสิงหาคม-พฤศจิกายน มีช่วงระยะออกดอก-ผลแก่ ประมาณ 5 เดือน และหลังให้ผลแล้ว ต้นกระวานจะเหี่ยวแห้ง และตาย ก่อนจะแทงต้นใหม่ในฤดูฝนถัดไป กระวานสามารถให้ผลผลิตได้ประมาณ 60-100 กิโลกรัม/ไร่/ปี และสามารถทยอยเก็บได้เป็นรอบ ๆ ใช้เวลาแต่ละรอบประมาณ 20-30 วัน การเก็บผลกระวานควรเก็บในระยะก่อนผลแห้ง เพื่อป้องกันไม่ให้ผล กระวานปริแตก แบ่งวิธีเก็บออกเป็น 2 วิธี ได้แก่

1. เก็บเมื่อผลแก่จัดประมาณ 3 ใน 4 ของช่อ โดยเก็บเฉพาะผลแก่เท่านั้น

2. ทยอยเก็บผลแก่เรื่อย ๆ จากช่อในทุกวัน

ผลิตภัณฑ์กระวานเป็นได้ทั้งอาหารและยา สามารถนำส่วนต่าง ๆ ของต้นกระวานทั้งใบ ลำต้น เหง้าและเมล็ดมาแปรรูปได้ทุกส่วน การผลิตแบบดั้งเดิมมีวิธีการคือ นำกระวานสดไปย่างบนตะแกรงไม้ไผ่ให้รูตะแกรงห่างพอที่จะให้ฝุ่นผงและสิ่งเจือปนหลุดร่วงไปได้ ย่างโดยใช้ไฟอ่อน ๆ ที่ไม่มีเปลว ประมาณ 24 ชั่วโมงโดยให้หมั่นพลิกกลับหรือผึ่งแดดตอนเช้าประมาณ 3 ชั่วโมง แล้วเก็บและผึ่งต่อตอนบ่ายอีก 2 ชั่วโมง ประมาณ 5-7 วัน ไม่ควรผึ่งแดดตลอดทั้งวันเพราะจะทำให้คุณภาพของกระวานลดลง

สำหรับสำรับอาหารไทยและเทศ กระวานเป็นหนึ่งในเครื่องเทศชนิดหนึ่งที่ใช้ในการประกอบอาหารต่าง ๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นน้ำพริก แกงมัสมั่นหรือแกงกะหรี่ ส่วนสำรับแนะนำบางส่วนที่ทำจาก “กระวานจันท์”

ได้แก่ ไก่บ้านต้มส้มหน่อกระวาน แกงป่ากระวาน ชากระวาน กาแฟกระวาน มากไปกว่านั้น ผลกระวานยังสามารถนำมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหยที่มีกลิ่นหอมอันโดดเด่น และใช้เป็นหนึ่งในส่วนประกอบของพิกัดยาไทยได้ด้วย

ติดตามชมได้ทาง

Facebook : https://bit.ly/3Sb8Cpb
TikTok : https://bit.ly/48YKBrz
YouTube : https://bit.ly/3S7rhlJ
Website : https://bit.ly/3FOoI0K

อ้างอิง :

E-Book : อาหารเป็นยาวิถีคนจันท์

อร่าม อรรถเจดีย์. (2550). พืชพื้นบ้าน-อาหารจันทบูร. จันทบุรี

กองบรรณาธิการ about Chan. (กรกฎาคม 2557). “แกงป่ากระวาน,” about Chan. (16) : 25.

กระวาน (Cardamom) สรรพคุณ และการปลูกกระวาน https://puechkaset.com/กระวาน/

#มหัศจันท์แห่งรสชาติ #ChanthaburiGastronomy #คณะวิทยาศาสตร์และศิลปศาสตร์ #มหาวิทยาลัยบูรพาวิทยาเขตจันทบุรี #มหาวิทยาลัยบูรพา #เที่ยวจันทบุรี#ร้านอาหารจันทบุรี #TheJoutneyofมหัศจันท์แห่งรสชาติ